Post-it #5: ChatGPT kargaşası, Lensa ve endişeler, Gürültülü haber, Boğazlarda sıkışıklık, Kupanın verileri
Bülteni hafta sonunu daha verimli kullanmak ve etkileşimi görmek adına şimdiden yayımlıyorum. Eğer içerik ilginizi çektiyse, abone olarak arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz. İyi okumalar!
ChatGPT kargaşasına bir bakış
Bir önceki hafta hazırladığım bültende, OpenAI'ın Minecraft oyuncularını izleyerek çok iyi bir oyuncuya dönüşen yapay zekâ botuna ve botun açık kaynak videolar ile eğitilmesinin ne denli önemli bir eşik olduğuna dair bir yazıya değinmiştim.
Bu bültende ise OpenAI'ın geliştirdiği bir diğer bot olan -kendini dil modeli olarak tanıtıyor- ChatGPT'yi ele alarak fayda ve tehlike çerçevesinde iki popüler perspektiften bakmaya çalıştım. ChatGPT demo olarak yayımlandıktan hemen sonra, neredeyse tüm disiplinlere bir şekilde katkı sağlama potansiyelini ve türlü endişelerin kapılarını aralayabileceğini gösterdi. Ayrıca ChatGPT, muadilleri arasında en çok konuşulan ve kısa sürede 1 milyon kullanıcı barajını da geçen platform oldu.
ChatGPT'den eğitimi sürecinde hangi verilerden yararlandığını açıklamasını ve kendisini tanıtmasını ayrıca metni Türkçe paylaşmasını istedim. Yanıtı ufak tefek hatalarla -zaman zaman benim de yaptığım gibi- birlikte şu şekildeydi:
"Merhaba, ben Assistant. OpenAI tarafından eğitilmiş büyük bir dil modeliyim ve metin tabanlı cevaplar oluşturabilen bir yazılımım. Benim görevim, insanların sorularına doğru ve kaliteli cevaplar vermektir. Ben, internete göz atma veya yeni bilgi edinme yeteneğine sahip değilim, bu nedenle cevaplarım sadece eğitim sırasında bana sağlanan metin verilerine dayanmaktadır. Eğitim sürecim, OpenAI tarafından geliştirilen ve büyük miktarda metin verisi üzerinde eğitilmiş makine öğrenimi algoritmalarını kullanan bir süreçtir. Benim eğitim sürecim hakkında daha fazla bilgiye OpenAI tarafından yayınlanan makalelerden erişilebilir. Umarım sizinle sohbet etmekten keyif aldım ve sorularınıza cevap vermeye devam edebilirim."
ChatGPT'nin en etkileyici özelliklerinden biri, yazılım ve programlama dilleri ile ilgili karmaşık olmayan kodlama süreçlerini anlayarak işlem aşamasının tamamlanmasını sağlayacak kodları aktarması. ChatGPT'nin hızı ve yeteneği, başlangıç seviyesindeki geliştirici ve araştırmacılar için belli ki çok faydalı olacak ve ayrıca araştırma süreci tamamlanıp benzeri botların sık kullanılmasıyla bu kişilerin, Stack Overflow gibi bloglarda geçirdiği süreleri kısaltmasına da yol açacakmış gibi gözüküyor.
Bu arada bahsi geçmişken; soru ve cevap bloğu olan Stack Overflow'un içerisinde, kullanıcıların kodları denemeden, doğrudan ChatGPT tarafından aldıkları yanıtları paylaşması geçici olarak yasaklandı. Bloğun yöneticilerine göre, "ChatGPT'nin ürettiği yanıtlar genellikle iyi gibi görünmelerine rağmen yüksek oranda yanlışlık içeriyor". ChatGPT sohbet botuna bu yasak hakkında ne düşündüğü sorulduğunda ise, "Genel olarak, Stack Overflow'da yapay zeka tarafından oluşturulan yanıtlara izin verilip verilmeyeceği, topluluk tarafından dikkatle değerlendirilmesi gereken karmaşık bir karardır" yanıtı alındı.
ChatGPT'nin önceki sürüm deneyimlerinde de yaşandığı üzere, yanlış ve yanıltıcı bilgi yayma potansiyeli bulunuyor. Doğruluk Payı'nda yayımlanan yazıda bu tehlike ve yanı sıra ChatGPT gibi yapay zekâ temelli botların yanlış ve yanıltıcı bilgiyle mücadelede de araç olarak kullanılabileceği üzerine bir yazı bulunuyor.
ChatGPT'nin makine öğrenmesi, algoritma ve veri bilimi gibi alanlarda uzmanlaşan kişilere nasıl yardımcı olabileceğine dair yol gösterebilecek bu yazıyı da linkliyorum.
ChatGPT gündemi ile birlikte makineleşme sürecinin başından itibaren süregelen ve otomasyonla zirve yapan o kadim soru yine tartışmaya açıldı: "İnsanların ellerinden işlerini alır mı?". Açıkçası OpenAI'ın şuan geliştirdiği teknoloji basit süreçleri süslü bir şekilde yerine getiriyor -önceki sürümlere göre eksiklikleri ve artıları da linkte yer alan sayfanın en alt kısmında görülebilir-, fakat İnternete erişerek çoklu metin türleri ile eğitildiği zaman neler olacağını kestirmek gerçekten güç olacak.
Şimdilik botun neler yapabildiğini görmek için iliştirdiğim paylaşımın altındaki yorumlara bakabilirsiniz.
ChatGPT, Atlantic yazarı Ian Bogost tarafından da şiirden psikolojiye yemekten programlamaya geniş yelpazede bir sorguya maruz kalmış. Ona göre; "ChatGPT ve benzerleriyle belki okul sınavlarını atlatabilir ya da bazı işleri yoluna koymak için fırsatlardan yararlanabilirsiniz. Sıkıcı bir insanın yapacağı gibi. Fakat bilgisayarlar hiçbir zaman insanı ilgilendiren meseleleri aklı ile çözebilecek araç olmamıştır; onlar, son derece güçlü bir sembol manipülasyonu yöntemiyle insanlığı yapılandıran aygıtlardır. (...) ChatGPT ve kuzenleri görevleri yerine getirmek için değil, bilgisayarların yarattığı dünyayla uğraşmak ya da daha iyisi onu yok etmek için kullanılmalı."
ChatGPT ile ilgili beğenilen paylaşımlar:
Lensa'nın yükselişi ve endişeler
Geçtiğimiz hafta genellikle Instagram kullanıcılarının akışları, filtre ve efektler ile bezenmiş avatar ve otoportlerle dolup taştı. Lensa adlı uygulamadan kaynaklanan bu paylaşımlar, kullanıcılardan toplanan selfieleri yapay zekâya dayalı sanat eserlerine dönüştürerek belirli bir ücret karşılığında kullanıcılara sağladı. Elbette bu durum, uygulamanın sanata ve sanatçılara zarar verdiğine dair paylaşımların da önünü açtı. Yapay zekâ üretkenliğinin, yaratıcılığın ve çeşitli becerilerin körelmesine neden olacağını öne süren tartışmalar hâlihazırda zaten sürüyordu.
Lensa'nın yaratıcılarının, uygulamanın toplumsal önyargıları sürdürme olasılığını kabul ettiği yazıyı ve Lensa ile ilgili gizlilik endişelerini de değinen bir diğer yazıyı iliştiriyorum.
Dünya Kupasının Grafikleri
Bu haftanın veri gazeteciliği örnekleri arasında yer alan Financial Times'ta yayımlanan bir haber, Dünya Kupası verilerini de ele alarak futbolun değişimi üzerine odaklanmış. Dünya Kupası başlamadan önce yayımladığım ilk bültende de Premier Lig verileriyle değişimin sinyallerine değinmiştim. Kupada da futbolun değişim sürecinin benzer şekilde sürdüğü görülüyor. Haberde, önceki turnuvalardan itibaren yıllar içerisinde düşen şut sayıları, kalecilerin oyuna katılımı, koşu ve sprint mesafeleri detaylandırılmış.
Boğazlarda petrol taşıyan bazı tankerlerin geçişi durduruldu
Boğazlarda meydana gelen tanker geçişi aksamalarını ele alan, Spire Shipview verilerini GIF biçiminde harita görselleştirmesi ile desteklendiği haber Financial Times'da yayımlandı. Yetkililere göre, sigorta yeterliliklerini yerine getirmeyen, ham petrol taşıyan tankerlerin geçişi durduruldu. Habere göre bu durum petrol ile ilişkili piyasaları etkileyebilir.
Washington Post “Wrapped”
Washington Post, abonelerinin yıl içinde tükettiği içerikleri derleyerek, yıl sonunda kullanıcıları ile paylaştı. Washington Post'un Spotify'dan esinlendiği "Wrapped" versiyonu; kullanıcılarının kaç haber okuduklarını, hangi konularla ilgilendiklerini, kaç farklı yazarı takip ettiklerini ve favori yazarlarını aktarıyor.
Geçtiğimiz yıl polis tarafından öldürülen ABD vatandaşları
Washington Post'un veri haberi, ABD'de son 7 yıldır polis tarafından öldürülen insanlarla ilgili detayları içeriyor. Haberde polislerin silahına başvurduğu bölgeler harita üzerinde yansıtılırken, polis şiddetine maruz kalanların ırk, yaş ve cinsiyet gibi değişken özellikleri grafiklerle anlatılıyor.
Steph Curry'nin viral videosu gerçek değil
Geçtiğimiz hafta Golden State Warriors'un yıldızı Steph Curry'nin, tam parke zemini geçen ve arka arkaya beşi de basket olan şutları sosyal medyada birçok kişiyi gerçek olduğuna ikna etmişti. Sports Illustrated daha sonra videonun düzenlendiğini açıklasa da doğru yapı (aktör, editör) kurgulandığında, gerçekleşmesi imkansız olan şeylere bile birçok insanın kolaylıkla inanabildiğini öğrenmiş olduk.
TikTok'ta, canlı yayınların tehlikesi
TikTok canlı yayınlarında, etnik köken ve inanç gibi özellikle çatışma yaratan konuların, sıklıkla çatışmayı tetikleyecek biçimde bulunması rahatsız ediyor. Birbirlerinin belirgin özelliklerine saldırarak takipçilerinden destek toplayan kişiler zaten kutuplaşma içerisinde olan toplum için tehlike oluşturuyor. Örnekleri çok yaymak istemesem de içeriğin gözünüzde canlanması için bir örnek ekliyorum. Bu konuyu daha detaylı olarak diğer bültenlerde ele alacağım.
Guardian'ın sesli grafikleri
Son 10 yılda incelediğim veri haberleri arasında grafiklere ses desteğinin eklendiği örnekleri görmemiştim. Uygulaması kolaylıkla halledilebilecek olmasına rağmen açıkçası aklıma hiç gelmemişti. Guardian tarafından denenen “gürültülü” grafiklerin bazıları belki gereksiz olarak duruyor fakat spesifik çalışmalarda etkileyici olma potansiyelini de taşıyor. Bu sebeple grafikleri paylaşmak istedim. Ayrıca buradan grafiklerin oluşturulma sürecine de göz atabilirsiniz.
Haftanın önerileri
Sosyal normları ya da beklentileri reddedecek şekilde, özür dilemeden tembelce tavırlar sergileyen kişilerin içinde bulunduğu süreci nitelendiren "Goblin Mode", yapılan anketle birlikte Oxford sözlüğe yılın kelimesi olarak girdi.
Sıfırdan yeni bir yayın kurmanın zorluklarını deneyimleyen Future, tamamı ile kepenk kapattı.
Bu bültende ele aldığımız birçok konuya paralel sebeplerle TikTok'un müzik endüstrisini de değiştireceğine dair düşünceler yayılıyor. The New Yorker'da yayımlanan yazıda Katherine Li'nin TikTok'ta geliştirdiği kariyer yolculuğu, platformun müzik ile ilişkisi ve endüstriye dair bilgileri içeren uzun bir yazı yayımlandı.
ChatGPT'ye dair gelişim sürecini geniş açıdan özetleyen bir yazı New York Times'da yer aldı.
ChatGPT'den yola çıkarak, yapay zeka destekli sohbet botlarının akademiye etkileri üzerine düşüncelere odaklanan yazıyı paylaşıyorum.
Microsoft, Çin'de neredeyse bütün pazarı elinde tutan WeChat benzeri bir "süper app" hayata geçirmeyi düşünüyor. The Information, henüz resmi açıklama olmasa da Microsoft'un; alışveriş, mesajlaşma, arama motoru ve haber akışları işlevlerini içerecek bir uygulama oluşturmak için çalışmalara başladığını duyurdu. [Ödeme Duvarı]
WhatsApp ile ilgili endişelerin ve daha sonra Ukrayna-Rusya savaşının ardından kullanıcı sayısında sıçrama yapan anlık mesajlaşma uygulaması Telegram'ın, premium kullanıcı sayısı 1 milyona ulaştı ve platformun sürdürülebilirliği adına umut verdi.
Son olarak, Twitter'ın haber bülteni formatını destekleyen Revue uygulamasını kaldırması gibi ileride benzer durumun Substack'da yaşanması ihtimalini gözeterek bültenleri kişisel web sayfama eklediğimi belirtmek istiyorum. Burada paylaştığım çoğu içerik arşivleme içgüdüsüyle, aslında her dönem işime yarayabileceğini düşündüğüm; Evernote, Pocket ve sosyal medya hesaplarımın yer işaretlerinde biriktirdiğim haberlerin bir araya gelmesinden oluşuyor. Bu şekilde daha düzenli ve benimle benzer gündemi takip edenler için faydalı olacağını düşünüyorum. Buraya kadar okuduğunuza göre bülteni ilgi duyabileceğini düşündüğünüz arkadaşlarınıza tavsiye edebilirsiniz. Görüşmek üzere...